Co łączy Jarnołtowo z Urowem?

Jarnołtowo (niem. Gross Arnsdorf) i Urowo (niem. Auer) leżą w przyległych do siebie gminach Małdyty i Zalewo oraz powiatach ostródzkim i iławskim województwa warmińsko-mazurskiego, dzieli je odległość około 20 kilometrów. W okresie sprzed podboju krzyżackiego obie te wsie leżały na przeciwległym pograniczu pruskiego pola Geria w Pomezanii, a później w komturstwie dzierzgońskim. Zarówno Jarnołtowo jak i Urowo lokowano na podstawie aktu komtura w Dzierzgoniu. Na przełomie XVI i XVII w. obie te wsie były w posiadaniu spokrewnionych ze sobą rodzin. Około roku 1590 właścicielem Urowa został Hildebrand von Kreytzen, natomiast właścicielem Jarnołtowa pozostawał wówczas Jakub von Diebes auf Bauditten  s. Jakuba, żonaty z Anną von Kreytzen.

            Ciekawostką łączącą obie miejscowości są bardzo podobne do siebie obie budowle pałacyków dworskich w Jarnołtowie i Urowie. Oba, z bryłą podobnej wielkości, zbudowano na rzucie prostokąta, z wysokim podpiwniczeniem i ryzalitem zwieńczonym dachem dwuspadowym w głównej elewacji budynku, dzielącym ją symetrycznie. Oba budynki przykryto  charakterystycznym dachem mansardowym z naczółkami w obu szczytach. Pałacyk w Jarnołtowie wybudowano w 1770 roku, w Urowie później, stąd też ten młodszy wyposażono w dodatkowe elementy architektury, głównie w jego fasadzie. Widzimy tam wyraźniej wysunięty ryzalit (nie tak płaski jak w Jarnołtowie) i w nim jeszcze dalej wysunięty od niego balkon oparty na czterech murowanych słupach. Obie budowle ulokowano w parku z licznym i różnym drzewostanem.  Oba pałacyki dworskie łączy też wspólny fakt – po okresie świetności, współcześnie zostały zrujnowane i dzisiaj pozostały po nich jedynie niewielkie ślady. 

W latach 1750-1754, w ówczesnym Jarnołtowie, jako prywatny nauczyciel synów właściciela Jarnołtowa Bernarda Fryderyka von Hülsena, przebywał filozof Immanuel Kant, co było późniejszą chlubą jarnołtowskiego dworu. Natomiast chlubą dworu Urowa była obszerna rodowa biblioteka właścicieli z albumem poezji opatrzonym własnoręcznym wpisem filozofa profesora Immanuela Kanta z roku 1772,  o treści „Quod petis in te est, ne te quae sinteris extra” („To czego pragniesz, leży w tobie, abyś nie szukał tego na zewnątrz”).

            W okresie powojennym tak Jarnołtowo jak i Urowo w części zostały zasiedlone przymusowo przesiedlonymi mieszkańcami Rzeszowszczyzny.

            Najnowsza historia przyniosła także element wspólny dla obu opisywanych wsi, po wielu latach funkcjonowania zlikwidowano tu szkoły, a budynki szkolne miejscowe władze sprzedały prywatnym właścicielom. 

Warszawa, październik 2020 r.                                        Zbigniew Jerzy Woś