Można powiedzieć, że ochrona przeciwpożarowa jest tak stara jak pożary, ale w pełni zorganizowana specjalistyczna ochrona w oparciu o służbę ochotniczą czy też zawodową powstała dopiero w XIX wieku, natomiast akty prawne zobowiązujące wszystkich mieszkańców do działań przeciwpożarowych mają metrykę znacznie wcześniejszą. W przeciwieństwie do stanu obecnego, nie były to akty dotyczący całego kraju, a było to prawo ograniczające się do określonej wsi lub miasta. W Prusach zawarte było ono najczęściej w tzw. wilkierzach (niem. Willkür). Dobrym przykładem jest tu zatwierdzony 12 grudnia 1560 r. w Królewcu przez Albrechta Hohenzollerna – władcę Prus Książęcych, wilkierz dla położonego blisko Jarnołtowa miasta Zalewa. Zapisane w nim prawo zobowiązywało wszystkich mieszkańców Zalewa do bezwzględnego jego przestrzegania i wprowadzało ich odpowiedzialność za walkę z pożarami. Z pośród 53 artykułów, które zawierał zalewski wilkierz, trzy dotyczyły zapobiegania pożarom, a brzmiały one następująco:

• Art. 21. Kto zatai pożar w swoim domu i nic o tym nie powie, podlega karze 36 szylingów, dotyczy to nawet ognia ugaszonego jednym wiadrem wody. Podczas pożaru nikomu nie wolno stać bezczynnie pod taką samą karą. Mężczyźni, młodzieńcy, parobcy, kobiety i dziewki, gdy widzą pożar, muszą pospieszyć do jego gaszenia i będą do tego zwoływani przez zwierzchność.
• Art. 31. Kto ma przy domu zepsutą drabinę albo brak wiader z wodą przy drzwiach, podlega karze jednego szylinga, zimą woda musi stać w wiadrach wewnątrz budynku, pod groźbą kary jednego szylinga.
• Art. 42. Gdy wybuchnie pożar, to jest tak ustalone, że pierwszemu, kto przyniesie wiadro z wodą, należy się wiardunek nagrody, a zapłaci ten, u którego pożar powstał i został ugaszony.

Najstarszym zachowanym dokumentem świadczącym o przeciwpożarowej przezorności i działaniu w tym zakresie ówczesnych władz, najbliżej Jarnołtowa, jest informacja z roku 1414, z której wynika, że władze Elbląga zamówiły u miejscowego bednarza 96 drewnianych wiader z przeznaczeniem na wypadek pożaru. Wiadra te miały być przechowywane w budynku należącym do Rady Miejskiej.

         Pierwsza profesjonalna zawodowa straż pożarna, najbliżej Jarnołtowa, powołana została 1 kwietnia 1875 r. w Elblągu, była to dziewiąta z kolei tego typu jednostka powołana w Niemczech. Jej organizację i wyposażenie sprawiono na wzór istniejącej straży w Gdańsku.

         Pierwszym podstawowym sprzętem straży pożarnej były: wiadra, skórzane węże, ręczne sikawki, bosaki i drabiny oraz wozy konne. Do akcji przemieszczano się zaprzęgiem konnym, a zwoływał do niej dzwon alarmowy, a nie syrena. Wkrótce straże pożarne, w pierwszej kolejności zawodowe, zostały wyposażone w pompy wody o napędzie gazowym, a następnie pompy wodne o napędzie parowym. Na przykładzie straży pożarnej w Elblągu wiemy, iż elbląskie zakłady F. Schichau (powojenny Zamech) już w 1888 r. produkowały pompy wodne dużej wydajności o napędzie parowym, a elbląska fabryka samochodów Franza Komnicka już w 1920 r. produkowała samochody strażackie. Ciekawostką jest tu to, że elbląska straż pożarna dysponowała też karetką pomocy medycznej, bowiem straż w owym czasie spełniała także te funkcje, które dzisiaj przypisane są do pogotowia ratunkowego. Pod straż podlegał także zakład sprzątania i wywozu śmieci. Akcji zapobiegania pożarom sprzyjała budowa sygnalizatorów alarmowych, rozmieszczonych w różnych częściach miasta oraz budowa miejskich hydrantów podających wodę.

         Dewizą ówczesnych strażaków było: “Bogu na chwałę, bliźniemu na ochronę” – Gott zu Ehr, dem Nächsten zum Wehr. Ale znając ułomność ludzką, zapewne prawdziwe mogą być relacje, iż niektórzy mieszkańcy, którzy składając modlitwę do patrona strażaków, prosili: Oh, lieber heiliger Florian, schutz unser Haus, zünd andere an – czyli: “Drogi Święty Florianie, strzeż nasz dom, podpalaj inne”.

W okresie, gdy powstawały pierwsze ochotnicze straże pożarne Jarnołtowo było niewielką wsią, której główny trzon stanowił prywatny majątek ziemski. Na właścicielu majątku spoczywał obowiązek zabezpieczenia przeciwpożarowego wsi i organizowania działania na wypadek pożaru. Dominowała tu zasada, iż w akcji ratowniczo-gaśniczej uczestniczą wszyscy mieszkańcy wsi.

         Pierwszymi ochotniczymi strażami pożarnymi powstałymi najbliżej Jarnołtowa były OSP powstałe odpowiednio w latach: Ostróda (Osterode) – 1880; Pasłęk i Morąg (Pr. Holland und Mohrungen) – 1883; Zalewo (Saalfeld) – 1896 i Miłomłyn  (Liebemühl) – 1901.

         W Jarnołtowie umundurowaną ochotniczą straż pożarną powołano w 1922 roku. Nadzór fachowy nad nią sprawował dyrektor powiatowy straży pożarnej (Branddirektor) w Morągu, którym był wówczas Emil Johann Jordan. Z dokumentów archiwalnych wiemy, iż w październiku 1925 roku należało do niej 25 strażaków ochotników. W 2022 r., w stulecie od chwili powstania, w Jarnołtowie nadal działa ochotnicza straż pożarna i należy do niej 38 strażaków ochotników, w tym 10 kobiet, działa też Młodzieżowa Drużyna Pożarnicza licząca 16 osób. Jej aktywność zdominowały akcje polegające na usuwaniu skutków wypadków drogowych i anomalii pogodowych, a także innych zagrożeń oraz organizowane na coraz wyższym poziomie szkolenia.

O aktywności jarnołtowskich ochotników świadczy chociażby kalendarz ich działań podczas ostatnich miesięcy.

18 czerwca 2022 roku na zaproszenie Burmistrza Miasta i Gminy Miłomłyn jarnołtowscy strażacy uczestniczyli w “Zawodach Sportowo-Pożarniczych w Krainie Kanału Elbląskiego”, które odbyły się w Miłomłynie. W zawodach zmagali się druhowie z Ochotniczych Straży Pożarnych z Gminy Miłomłyn oraz OSP z Ostródy oraz Jarnołtowa. Celem zawodów było doskonalenie poprzez rywalizację umiejętności strażackich oraz zbieranie poprzez sport niezbędnego doświadczenia.

25 czerwca strażacy uczestniczyli w Zawodach Sportowo-Pożarniczych Gminy Małdyty, których zmagania miały miejsce w Zajezierzu. Drużyna młodzieżowa zajęła pierwsze miejsce, natomiast drużyna męska OSP Jarnołtowo po zaciętej rywalizacji zajęła trzecie miejsce. Uwieńczeniem tego dnia był udział w zaślubinach gospodarza jarnołtowskiej OSP – Jarosława, który powiedział TAK na ślubnym kobiercu Anecie.

2 lipca 2022 r. na placu przy Centrum Jana Pawła II w Krakowie odbyła się uroczysta promocja absolwentów dziennego i zaocznego studium Szkoły Aspirantów PSP w Krakowie. W promocji uczestniczył Naczelnik OSP Jarnołtowo Radosław Marchlewicz, który ukończył wspomnianą szkołę i awansowany został na stopień młodszego aspiranta PSP.

W piątek 22 lipca odbyły się ćwiczenia ostródzkiego Komendanta Powiatowego Państwowej Straży Pożarnej pod kryptonimem „Las Dobrocin 2022”. Manewry przeprowadzono na terenie Nadleśnictwa Dobrocin, a udział wzięli w nich strażacy z Komendy Powiatowej PSP w Ostródzie, Wojskowej Straży Pożarnej z Morąga i jednostek Ochotniczych Straży Pożarnych z Miłomłyna, Małdyt, Łukty, Jarnołtowa oraz Wielkiego Dworu. Jednym z elementów ćwiczeń była współpraca straży pożarnej z innymi podmiotami, w tym przypadku ze służbami leśnymi.

Do 30 lipca OSP Jarnołtowo aktywnie uczestniczyła w akcji “Strażaków wspierajmy, elektrosprzęt oddajmy!“. Ochotnicy pomagali w zbieraniu zużytego elektro-sprzętu takiego jak: telewizory, komputery, pralki, lodówki i tym podobnego.

         Z okazji 100-lecia miejscowi strażacy przygotowują w sierpniu br. uroczyste obchody tego jubileuszu. Będzie to dobra okazja do podsumowania działalności ostatnich lat, ale też okazja do podziękowania wszystkim jarnołtowskim strażakom za ich trud, poświecenie i gotowość do niesienia pomocy ludziom w potrzebie. Będzie to też okazja do wspomnień i przypomnienia jak wyposażenie i możliwości strażaków zmieniały się na przestrzeni lat.

Warszawa, lipiec 2022 r.                                     Zbigniew Jerzy Woś