Kapliczki jarnołtowskiej parafii

Jarnołtowska parafia obrządku rzymskiego od czasu jej erygowania, jeszcze w średniowieczu, wielokrotnie zmieniała swój obszar i granice. Obecny stan pozostaje aktualny od 25 marca 1992 roku kiedy to papież Jan Paweł II Bullą „TOTUS TUUS Poloniae Populus” dokonał reorganizacji diecezji i prowincji kościelnych w Polsce; utworzył nowe diecezje i metropolie, potwierdził już istniejące, określił granice wszystkich diecezji i ich przynależność metropolitalną. Na mocy powyższego aktu jarnołtowska parafia weszła w skład dekanatu Morąg Diecezji Elbląskiej (Dioecesis Elbingensis) Archidiecezji Warmińskiej (Archidioecesis Varmiensis). Archidiecezja Warmińskia tworzy Warmińską Prowincję Kościelną (Metropolię Warmińską). Stolicą archidiecezji pozostaje Olsztyn, a Diecezji Elbląskiej miasto Elbląg. Diecezja posiada katedrę, którą jest kościół p.w. św. Mikołaja w Elblągu (z XIV wieku) oraz dwie konkatedry: kościół p.w. św. Jana Ewangelisty w Kwidzyniu (z XIV wieku) i kościół p.w. św. Wojciecha w Prabutach (z XIV wieku). W skład diecezji wchodzi 20 dekanatów i 157 parafii, w tym parafia jarnołtowska.

Jarnołtowska parafia obejmuje swym działaniem nastepujące miejscowości: Budwity, Budyty, Barty, Bądki, Dajny, Gumniska Małe, Jarnołtowo, Jarnołtówko, Kadzie, Koszajny, Kreki, Połowite, Sasiny, Wielki Dwór. Kościołem parafialnym jest kościół Chrystusa Króla w Jarnołtowie (z pierwszej połowy XIV wieku). Na terenie parafii znajdują się też dwie kaplice, z metryką wspólczesną: p.w. św. Franciszka z Asyżu w Budwitach oraz p.w. Matki Bożej Królowej Polski w Koszajnach.

jarnoltowo.pl
Fot. nr 1. Kaplica p.w. Matki Bożej Królowej Polski w Koszajnach. Zb. Woś, 2016 r.
jarnoltowo.pl
Fot. nr 2. Kaplica p.w. św. Franciszka z Asyżu w Budwitach. Zb. Woś, 2016 r.

Do ostatnich zmian parafia obejmowała jeszcze Lepno, obecnie przeniesione do parafii Rychliki w dekanacie Pasłęk II. Natomiast Bartno (oznaczone jako przysiółek Sasin; dawniej noszące nazwę Reichbarten) i Niedźwiada (dawne Glocken) stały się miejscami opustoszałymi, bez mieszkańców, przez co w praktyce też pomniejszyły parafię. Droga polna prowadząca do dawnej Nidźwiady stała się praktycznie nieprzejezdna. O istnieniu wsi zaświadczają jedynie pozostałości fundamentów dawnych domów oraz rosnące w ich pobliżu drzewa owocowe. Podobnie sytuacja wygląda w dawnym Bartnie. Domy mieszkalne zostały zrujnowane, dziś można dostrzec tylko szkielety ich ścian, zachował się jedynie jeden murowany duży budynek gospodarczy. Bartno leżało na granicy jarnołtowskiej parafii oraz granicy małdyckiej gminy. 14 kwietnia 2016 roku, w 1050 rocznicę chrztu Polski, wójtowie gmin Małdyty i Rychliki oraz proboszczowie jarnołtowskiej i rychlickiej parafii postawili w dawnym Bartnie drewniany Krzyż, ogrodzony metalowym parkanem (zobacz fotografia nr 17). Tu należy dodać, iż chrześcijaństwo na teren dzisiejszej jarnołtowskiej parafii, w tym dawnego Bartna przyszło wraz z Zakonem Krzyżackim, w drugiej ćwierci XIII wieku, to jest znacznie później niż chrzest Polski.

Kapliczki jarnołtowskiej parafii mają metrykę powojenną. Różnią się wielkością i architekturą. Jedne są wręcz miniaturowe, zespolone z dużym Krzyżem (najczęściej drewnianym), inne wykonano jako oddzielne murowane obiekty małej architektury. Ich obraz pokazują kolejno zamieszczone poniżej fotografie.

jarnoltowo.pl
Fot. nr 3. Kapliczka w niszy na południowej ścianie jarnołtowskiego kościoła. W miejscu tym, pierwotnie usytuowany był otwór z wrotami do budowli kościoła. Zb. Woś, 2010 r.
jarnoltowo.pl
Fot. nr 4. Mała kapliczka zespolona z drewnianym Krzyżem postawionym w Jarnołtowie, u rozstaju dróg z Jarnołtowa do Bart i Bądek, ogrodzonym metalowym parkanem. Zb. Woś, 2016 r.
jarnoltowo.pl
Fot. nr 5. Kapliczka w Bądkach, usytuowana na skraju wsi przy drodze w kierunku Jarnołtowa. Zb. Woś, 2015 r.
jarnoltowo.pl
Fot. nr 6. Maleńka kapliczka z Krzyżem w Bartach, u rozstaju dróg z Bart do Jarnołtowa i do dawnych zabudowań dworskich w Bartach. Zb. Woś, 2016 r.
jarnoltowo.pl
Fot. nr 7. Małą kapliczka z Krzyżem w Jarnołtówku, na skraju wsi przy drodze w kierunku Jarnołtowa. Zb. Woś, 2016 r.
jarnoltowo.pl
Fot. nr 8. Kapliczka w Wielkim Dworze, przy skrzyżowaniu drogi do Połowitego z nieutwardzoną drogą w kierunku Koszajn. Przez wiele lat od czasu zakończenia wojny w miejscu tym stał duży drewniany Krzyż. Zb. Woś, 2016 r.
jarnoltowo.pl
Fot. nr 9. Mała kapliczka z Krzyżem w Wielkim Dworze, przy skrzyżowaniu drogi do Sadławek i Dajn z drogą polną. Zb. Woś, 2016 r.
jarnoltowo.pl
Fot. nr 10. Mała kapliczka z Krzyżem w Kadziach, przy drodze Budyty – Połowite. Zb. Woś, 2016 r.
jarnoltowo.pl
Fot. nr 11. Kapliczka na skraju wsi w Krekach, przy rozstaju dróg do Połowitego i Koszajn. Zb. Woś, 2016 r.
jarnoltowo.pl
Fot. nr 12. Kapliczka w Koszajnach, w centrum wsi. Zb. Woś, 2016 r.
jarnoltowo.pl
Fot. nr 13. Kapliczka (nr 2) w Koszajnach. Zb. Woś, 2016 r.
jarnoltowo.pl
Fot. nr 14. Kapliczka przy drodze z Wielkiego Dworu do Dajn (ustawiona poza granicą jarnołtowskiej parafii). Zb. Woś, 2016 r.

 

jarnoltowo.pl
Fot. nr 15. Kapliczka w Dajnach. Zb. Woś, 2016 r.
jarnoltowo.pl
Fot. nr 16. Kapliczka w Sasinach. Zb. Woś, 2016 r.
jarnoltowo.pl
Fot. nr 17. Krzyż upamiętniający 1050 rocznicę chrztu Polski, ustawiony w opustoszałym Bartnie.
Zb. Woś, 2016 r.

Warszawa, maj 2016 r.

Zbigniew Jerzy Woś