Bryła gotyckiego średniowiecznego kościół w Jarnołtowie współczesny kształt otrzymała dopiero w XIX wieku. A związane jest to z odbudową kościoła po wielkim pożarze w 1870 r., która trwała osiem lat. Niewielkie prace wykonano też w 1926 r., kiedy to dobudowano przybudówkę po stronie południowej – dzisiejszą zakrystię oraz zamurowano drzwi wejściowe od strony południowej, pozostawiając jedynie wnękę oraz przebito mur i wstawiono istniejące do dziś drzwi od strony zachodniej. Jednak wykonane do 1878 r. prace w obszarze architektury zewnętrznej były na tyle solidne, że nie wymagały prac przez 90 lat. Dopiero w latach 1959-61, przed mającym nastąpić w 1962 r, formalnym reerygowaniem kościoła i parafii przez kościół rzymsko-katolicki wykonano prace remontowe polegające m.in. na pokryciu fasady kościoła i blend szczytów tynkiem piaskowo-wapiennym i naniesieniu nowych powłok malarskich wewnątrz.
W roku 2013 dokonano remontu więźby dachowej, wymiany obróbek blacharskich i poszycia dachu jarnołtowskiego kościoła oraz przykościelnej bramy-dzwonnicy. A w roku 2015 wykonano odwodnienie i izolację pionową fundamentów kościoła oraz odsłonięto (dotychczas otynkowany) i odnowiono kamienny gotycki cokół budowli.
Prawdziwego blasku i pięknego wyglądu gotycka bryła jarnołtowskiego kościoła nabrała jednak po wykonaniu prac remontowych w roku 2021. Stały się one dopełnieniem tego, co rozpoczęto w 2013 r. A wykonano prace konserwatorskie ścian szczytowych kościoła polegające na: oczyszczeniu lica ścian, odtworzeniu wątku ceglanego, czyli: wymianie zdestruowanych cegieł, uzupełnieniu spoin, hydrofobizacji całej powierzchni, wymianie tynków w ślepych oknach (blendach) i nadaniu im historycznego koloru (złamana biel). Prace kosztowały 71 tys. złotych, z czego 50 tys. pokrył Wojewódzki Konserwator Zabytków w Olsztynie.
W tym samym roku powstał kolejny nowy fragment ogrodzenia kościoła (około 40 metrów) zamykający posesję świątyni od strony południowej.
Prawdziwą perłą architektury sakralnej w Jarnołtowie jest neogotycka brama-dzwonnica. Pierwszy dzwon dla kościoła w Jarnołtowie wykonał ludwisarz Rossman w 1585 roku, zamontowano go w drewnianej wolno stojącej dzwonnicy, po południowo-zachodniej stronie kościoła. Jednak w 1914 r. mosiężny dzwon został zdemontowany i zabrany na potrzeby militarne pierwszej wojny światowej, a drewniana konstrukcja dzwonnicy uległa powolnej destrukcji.
12 grudnia 1926 r. uroczyście oddano do użytku nowo wybudowaną bramę-dzwonnicę, w której zainstalowano dwa nowe dzwony (różnej wielkości) wydające dwa różne dźwięki. Co ciekawe większy z dzwonów miał upamiętniać poległych żołnierzy w pierwszej wojnie światowej, o czym świadczy naniesiona na jego płaszczu inskrypcja „ZUM GEDÄCHTNIS UNSERER GEFALLENER † 1914-1918″ (tłum. Ku pamięci naszych poległych † 1914 – 1918).
Jak już wspomniano, w 2013 r. dokonano wymiany obróbek blacharskich i poszycia dachu przykościelnej bramy-dzwonnicy. Dopełnieniem tych prac były przeprowadzone roboty konserwatorskie w roku 2022 polegające na: oczyszczeniu ścian, wymianie zmurszałych cegieł, przeszyciu pęknięć murów, uzupełnieniu spoin, oczyszczeniu kamiennego cokołu, zabezpieczeniu powierzchni warstwą hydrofobową, zakonserwowaniu i odtworzeniu pierwotnego koloru elementów drewnianych: stropu, drzwi oraz okiennic i żaluzji. Na koniec założono illuminację dzwonnicy, która wydobywa w nocy (razem z kościołem) piękno architektury sakralnej.
Prace kosztowały 112 tys. złotych, z czego 50 tys. pokrył Wojewódzki Konserwator Zabytków w Olsztynie i 25 tys. Urząd Marszałkowski w Olsztynie.
Zakres wykonanych ostatnio prac remontowych obrazują niżej zamieszczone fotografie autorstwa ks. Jarosława Janowicza.
Warszawa, październik 2022 r. Zbigniew Jerzy Woś
Fotografie
